Czarna Żmija

Oscar Wilde powiedział kiedyś, że „jest tylko jedna rzecz gorsza od pisania o mizernych sitcomach: pisanie o znakomitych sitcomach”. Dobra komedia broni się bowiem sama, natomiast pastwienie się nad słabą jest zadaniem równie łatwym co jałowym. W przypadku „Czarnej Żmii” recenzent z góry znajduje się na straconej pozycji. Zanim zabrałem się do pisania, postanowiłem odświeżyć sobie kilka odcinków. Wystarczył godzinny seans, by opuściła mnie cała literacka pewność siebie a moje pióro niespodziewanie przybrało na wadze. Dotarło do mnie, że czegokolwiek nie napiszę, najatrakcyjniejszą część tekstu i tak będą stanowiły cytaty. „Żmija” to przecież humor słowny klasy mistrzowskiej, absolutne wyżyny błyskotliwego sarkazmu i największe osiągnięcie w dziedzinie rozbudowanych obelg od czasów tego człowieka:

Jeśli należycie do tych nieszczęsnych ludzi, którzy Rowana Atkinsona kojarzą tylko z „Jasiem Fasolą”, Mirandę Richardson znają z „Jeźdźca bez głowy”, a Hugh Lauriego – z „House’a”,  jestem Wam winien krótkie wprowadzenie. Wspomniany serial to zrealizowana w latach osiemdziesiątych produkcja BBC skupiająca się na losach Edmunda Blackaddera, potomka znakomitego angielskiego rodu oraz jego sługi Baldricka, potomka niefortunnego spotkania hodowcy świń i kobiety z brodą. Każdy z czterech sześcioodcinkowych sezonów rozgrywa się w innej epoce historycznej, kolejno: na piętnastowiecznym dworze królewskim, w czasach elżbietańskich,  na początku XIX wieku i podczas I Wojny Światowej.

Główny bohater to w prawie wszystkich przypadkach (o tym później) całkowicie wyzbyty skrupułów manipulator, którego motto brzmi: „Człowiek może walczyć o różne rzeczy. Ojczyznę, zasady, przyjaciół, błyszczące łzy na złotym dziecięcym policzku. Osobiście jestem gotowy na zapasy w błocie z własną matką za pełną sakiewkę,  zabawny zegar i tonę francuskiej pornografii”. Nie jestem odosobniony w opinii, że to najlepsza rola w karierze Rowana Atkinsona. Jeden ze scenarzystów wspomina:

„Rowan miał też tę władczo-sarkastyczno-arystokratyczną stronę, którą uwielbialiśmy i której pisanie przychodziło nam bardzo naturalnie.”

Rzeczywiście trudno wyobrazić sobie kogoś innego w tej roli. Atkinson jest fenomenalny i doskonale odnajduje się w roli cynicznego drania o kamiennej twarzy, często wzbudzając salwy śmiechu na widowni (II sezon nagrywany był z udziałem publiczności) samym spojrzeniem czy pojedynczym słowem.

Baldrick (Sir Tony Robinson) to reprezentant najniższego stopnia drabiny społecznej, którego jedyną życiową aspiracją jest wejście w posiadanie jak największej rzepy. Specjalizuje się w „szczwanych planach” oraz potrawach z gnoju. Kolejna świetna kreacja: Robinson gra bezmózga na tyle wiarygodnie, że trudno uwierzyć, że ktoś powierzył mu prowadzenie programów popularnonaukowych. Baldrick, choć ma aparycję częściowo ogolonej małpy a zdolnościami umysłowymi ledwo dorównuje drożdżom, jest w gruncie rzeczy bardzo sympatyczną postacią. Jego szczera, prostolinijna tępota ma w sobie coś rozczulającego. Jest zbyt głupi by być niegodziwy i stoi zbyt nisko w społecznej hierarchii, żeby się nią przejmować.

Wśród stałej obsady należy jeszcze wymienić Tima McInnerny’ego, który w pierwszych trzech sezonach wciela się w Lorda Percy’ego, by rozwinąć skrzydła w czwartym jako sfrustrowany wojskowy gryzipiórek – Kapitan Kevin Darling. Wspomnianą trójkę wspomaga cała gama świetnych angielskich aktorów, między innymi Stephen Fry, Hugh Laurie, Miranda Richardson czy Brian Blessed.

Humor „Czarnej Żmii” stanowi jedyną w swoim rodzaju mieszankę niewybrednych dowcipów, wyszukanego sarkazmu, zabawy słowem, purnonsensu i ostrej satyry. Scenarzyści nie biorą jeńców – dostaje się po równo Kościołowi, Francuzom, Niemcom, homoseksualistom, Anglikom, Szkotom, postaciom historycznym, politykom, poetom romantycznym i Charliemu Chaplinowi. Jednak największą zaletą serialu jest wyważenie. Zanim widz znudzi się słowną szermierką, pojawia się jakiś karczemny żart, złagodzony po chwili wyrafinowaną ironią czy błyskotliwą grą słów. Twórcy niejednokrotnie zbliżają się do granicy dobrego smaku, ale nigdy jej nie przekraczają – to prawdziwa sztuka, która Anglikom udaje się częściej niż innym nacjom [sugestywne spojrzenie w stronę Niemców i Amerykanów]. Łatwo również zauważyć, że scenarzyści doskonalili się w swoim fachu głównie na sketch shows i przenieśli swój kunszt tworzenia zwięzłych, zabawnych scenek na grunt sitcomu.

Reasumując: „Żmija” to świetny serial a kto nie widział, ten trąba. Właściwie mógłbym tutaj zakończyć, ale nie za to mi nie płacą. Dlatego poniżej przedstawiam wyniki tegorocznego konkursu „The best of Blackadder” – nagrody przyznawanej w pięciu kategoriach, które przed chwilą wymyśliłem.

P.S. Drugi punkt zawiera duży (jak na serial komediowy) spoiler.

P.P.S. Jeżeli nie oglądaliście „Czarnej Żmii”, ale lubicie angielski humor – zacznijcie od drugiej serii. W przeciwnym wypadku na początek polecam trzecią lub czwartą. Istnieją fani, którzy uważają pierwszy sezon za najlepszy, ale wszyscy się mylą.  

1. Kategoria: Najlepsza decyzja scenariuszowa

Zwycięzca: Przebudowa postaci Czarnej Żmii i Baldricka

Przenieśmy się na chwilę do późnych lat siedemdziesiątych, okresu przez wielu uważanego za złotą erę britcomów, głównie za sprawą kultowego „Hotelu Zacisze”, uznanego przez Brytyjski Instytut Filmowy za najlepszy program w dziejach wyspiarskiej telewizji. Gdy Rowan Atkinson (Doctor Who) i Richard Curtis („To właśnie miłość”, „Notting Hill”) – dwójka utalentowanych scenarzystów zachłyśniętych sukcesem NTNOCN, postanowiła rzucić wyzwanie tradycyjnej formule sitcomu, uosabianej przez wspomniany serial, zapewne mało kto wierzył w sukces tego przedsięwzięcia. Całkiem słusznie. Pierwszemu sezonowi „Czarnej Żmii”, bo właśnie ta produkcja była owocem ich współpracy, nie można odmówić rozmachu: mamy zdjęcia plenerowe na majestatycznym zamku Alnwick (znany głównie z roli Hogwartu), tłumy statystów, konie i cytaty z Szekspira, ale skutkuje to wakatami w dziale Błyskotliwych Dialogów oraz Niewymuszonego Humoru. Przede wszystkim zabrakło jednak wyrazistego protagonisty. Jak później skomentował Curtis:

Próbowaliśmy zrobić zbyt wiele z postacią Rowana w pierwszej serii. Był jednocześnie agresywny, głupi, wytworny, tchórzliwy i odważny.

Atkinson sformułował to bardziej dobitnie:

To interesujące, jak niezwykły kostium i durna fryzura nie tworzą niezwykłej postaci (…) Wydaje mi się, że zaletą współczesnej BBC jest fakt, że nikt by do tego nie dopuścił – pozwolić dwójce młodych, twórczych ludzi pojechać do Alnwick i rozpocząć zdjęcia.

Wspomniany bohater to książę Edmund, syn fikcyjnego króla Anglii Ryszarda IV a przy tym, w przeciwieństwie do swoich przebiegłych potomków, pierwszorzędny jełop. Atkinson stara się jak może, z konieczności wykorzystując swój nieprzeciętny talent do physical comedy, ale w porównaniu z kolejnymi awatarami Edmunda Blackaddera, pierwszy wypada niezwykle blado. Nad całą pierwszą serią niespodziewanie dominuje postać króla, w którą wcielił się Brian Blessed, nie bez powodu uznawany za modelowy przykład Large Ham.

Chłodne przyjęcie wśród recenzentów utarło trochę nosa młodym twórcom, ale nie zabiło ich zapału. Częściowo przez przypadek nawiązali współpracę z Benem Eltonem, który zastąpił Atkinsona przy scenariuszu następnej serii. Wkrótce otrzymali jednak list, w którym kierownictwo stacji decydowało się przełożyć kolejny sezon ad Kalendas Graecas, zasłaniając się zbyt wysokimi kosztami produkcji. Jak wspomina producent, John Lloyd:

To był szalony weekend. Richard, Ben i ja przy trzech maszynach do pisania, desperacko wycinając wszystkie zdjęcia plenerowe, głupie kostiumy, wszystko co było zbyt drogie. Dwa dni później wręczyłem szefowi działu rozrywki scenariusz ze słowami: „Proszę. To najtańszy sitcom w telewizji. Czy możemy dostać jeszcze jedną szansę?”

Na szczęście dla wszystkich miłośników angielskiego humoru, odpowiedź stacji była pozytywna. Drugi sezon to nie tylko zmiana scenerii (trafiamy na dwór Elżbiety I Tudor), ale przede wszystkim kompletna przebudowa pierwszoplanowych postaci. Lord Blackadder, potomek głupkowatego księcia, to wytworny dworzanin o nienagannych manierach i iście makiawelicznym charakterze (co ciekawe, analogiczną koncepcja głównego bohatera możemy zobaczyć w nigdy nie wyemitowanym pilocie serialu – patrz: punkt czwarty). Baldrick z kolei przemienia się z elokwentnego spryciarza w całkowitego idiotę. Metamorfoza okazała się strzałem w dziesiątkę: zarówno Rowan Atkinson, jak i Tony Robinson odnaleźli się idealnie w nowych rolach i głównie dzięki temu serial zyskał międzynarodową  popularność, zdobył trzy Złote Maski (BAFTA) i jedną nagrodę Emmy oraz na stałe zagościł w panteonie brytyjskich produkcji komediowych.

2. Najlepsza postać epizodyczna

Zwycięzca: Lord Flashheart

Wyobrażam sobie, że każdy scenarzysta komediowy przechodzi co jakiś czas załamanie. Gdy hektolitry kawy, setki papierosów, niezliczone ścieżki kokainy i bogaty wachlarz klejów przestaje wystarczać do wyprodukowania kolejnego zabawnego dialogu, celnej pointy czy subtelnego innuendo pozostaje tylko jedno wyjście. Jak ujął to kiedyś Robin Williams: „when in doubt, go for the dick joke„. Niektórzy zatrzymują się na tym etapie, inni próbują go przeczekać, jeszcze inni uciekają w autoironię. Twórcy „Czarnej Żmii” wpadli na ciekawsze rozwiązanie. Postać Lorda Flashhearta to wentyl bezpieczeństwa sfrustrowanego scenarzysty. Single entendre, niewybredne dowcipy, naciągane riposty, tandetne teksty – jeśli tylko zostaną wykrzyczane przez Rika Mayalla, nie tylko przestają budzić niesmak, ale zaczynają być niepokojąco śmieszne. Udaje się nawet przemycić żart z gatunku „…czy cieszysz się na mój widok„! Jednocześnie Flashheart jest tak przerysowany, że nie da się go traktować poważnie nawet jako bohatera komediowego. Na tym właśnie polega fenomen tej postaci – może śmieszyć sama z siebie lub jako kpina z rynsztokowego poczucia humoru, w obu przypadkach pozostając równie zabawna.

3. Kategoria: Najciekawsze podejście do historii

Zwycięzca: Czarna Żmija: Jak spędziłem I Wojnę Światową (Blackadder goes Forth)

Umieszczenie serialu komediowego w realiach historycznych to ryzykowne posunięcie. Dlaczego? Cóż, o ile w przypadku pierwszego sezonu, rozgrywającego się w XV wieku, świat przedstawiony mieści się dla przeciętnego widza w kategorii „dawno i nieprawda”, to wraz z kolejnymi seriami zaczyna oscylować wokół „braliśmy to w szkole”, by wreszcie niebezpiecznie zbliżyć się do „zaraz, mój dziadek zginął podczas I Wojny Światowej”. Luźne podejście do historii mogło ujść twórcom płazem w przypadku trzech pierwszych sezonów, ale czwarty wymagał niezwykłego wyczucia. Dobrze obrazuje to scena z filmu dokumentalnego „Blackadder rides again”. Ben Elton, stojąc na ogromnym cmentarzu wojskowym, wspomina:

 „Podkreślaliśmy w rozmowach, żeby nie uciekać się do prostych szyderstw z heroizmu tych ludzi. Stojąc tu dzisiaj, cieszę się, że tego nie zrobiliśmy”

Jak zatem taktownie żartować z krwawego szaleństwa, którego okrucieństwo i masowość nie mają precedensu w historii zachodniej cywilizacji? Jak zrealizować serial komediowy wiedząc, że wciąż mogą żyć świadkowie tamtych wydarzeń, którzy w swoich pamiętnikach pisali:

„Byłeś między młotem a kowadłem. Ruszysz naprzód, zastrzelą cię. Cofniesz się, osądzą cię i zastrzelą. Co do cholery możesz zrobić?”

„Znałem takich, którzy kończyli ze sobą. Żołnierzy, którzy podrzynali sobie gardła na przepustkach bo nie mogli wytrzymać dłuższego siedzenia w okopach.”

„Trafił do mnie jakiś nieszczęśnik. Półgłówek. Przydzielono go do mojej kompanii i uciekł, złapaliśmy go i znowu zwiał, w końcu miał być rozstrzelany za dezercję. Musiałem wybrać dziesięciu ludzi do plutonu egzekucyjnego (…) Napisałem do jego matki, że zginął w akcji. Tak chyba robili w każdym przypadku.”

„Jeśli ktoś to miał [shell shock – wstrząs pourazowy wywołany dłuższym przebywaniem pod ogniem artyleryjskim, leczony za pomocą egzekucji lub powieści Jane Austen] i nie mógł wejść na okopową drabinę, był rozstrzeliwany za tchórzostwo. Cholera, nie był większym tchórzem niż ja.”

Wzrok tysiąca jardów, jeden z objawów shell shock.

Scenarzystom czwartego sezonu udała się sztuka z pozoru niemożliwa: salutują poległym żołnierzom, jednocześnie gorzko kpiąc z bezsensowności ich ofiary. Krótkie porównanie pokazuje, że zwierciadło, w którym ukazują wojenny horror, nie jest tak krzywe jak się z początku wydaje. Czarna Żmija stwierdza w jednym z odcinków, że „ta wojna byłaby dla nas dużo prostsza, gdybyśmy zostali w Anglii i rozstrzeliwali 50 000 ludzi tygodniowo”. Czarny humor? W ciągu pierwszych kilkunastu godzin bitwy nad Sommą straty brytyjskie wyniosły 60 000 ludzi, w tym 20 000 zabitych. Jeden z pułkowników stwierdził wtedy, że złożona z młodych żołnierzy hekatomba „potwierdziła wnioski brytyjskiego naczelnego dowództwa i stanowczo uzasadniła zastosowaną taktykę”. O jakiej taktyce mowa? Pozwólcie, że wyjaśni ją Wam Generał Sir Anthony Cecil Hogmanay „Insanity” Melchett KCB VC DSO:

Szacunek dla ofiar Wielkiej Wojny nie stępił ostrza dowcipu scenarzystów, które (co dla Anglików charakterystyczne) często kierują w stronę własnego narodu:

„[George]: Wojna rozpoczęła się przez niecnych Szkopów i ich imperialistyczne zapędy!

[Czarna Żmija]: George, Imperium Brytyjskie zajmuje obecnie jedną czwartą globu, podczas gdy niemieckie kolonie ograniczają się do małej wytwórni kiełbas w Tanganice. Nie jestem pewny, czy możemy być całkowicie oczyszczeni z zarzutów w tej kwestii.”

Nie oszczędzają też przedwojennej British Army, którą Żmija nazywa „biurem podróży dla osób o wybujałych potrzebach seksualnych”. Zapytany, dlaczego zaciągnął się do Czerwonych Kubraków, bez wahania odpowiada:

„Widzisz George, w moich czasach wstępnym wymogiem każdej kampanii był fakt, że przeciwnik pod żadnym pozorem nie powinien posiadać broni palnej. Nawet włócznie skłaniały nas do przemyślenia sprawy dwa razy. Ludzie, z którymi lubiliśmy walczyć mieli dwie stopy wzrostu i byli uzbrojeni w suchą trawę.

„Chwila” – powie złośliwy uważny czytelnik – „jak na razie to same szyderstwa, gdzie ten szacunek, o którym pisałeś?”. Odpowiadam: kto nie płakał oglądając ostatni odcinek, niech pierwszy rzuci w scenarzystów kamieniem. Zakończenie czwartej serii nie tylko rozgrzesza autorów z drwiącej postawy, ale jest zupełnie szczerym i pięknym hołdem, dodatkowo wzmocnionym przez kontrast z lekką wymową poprzednich epizodów.

4. Najbardziej szczwany plan Baldricka

Zwycięzca: Ucieczka z więzienia

Czasami zastanawiałem się, czym byłaby „Czarna Żmija” bez Sir Tony’ego Robinsona. Kilka miesięcy temu znalazłem odpowiedź i chciałbym z tego miejsca serdecznie podziękować Opatrzności/Losowi/Scenarzystom, że w roli  Baldricka nie obsadzono nikogo innego. Jeśli już zaś mowa o  słudze Czarnej Żmii, nie sposób nie przywołać zdania „mam szczwany plan”, które nie bez powodu stało się najbardziej rozpoznawalną łapfrazą serialu. Chociaż teczka rodu Baldricków w Departamencie Planów Przebiegłych i Subtelnych nie prezentuje się zbyt imponująco, nie można odmówić im starań.  Wśród wielu niekonwencjonalnych konceptów, na szczególne uznanie zasługuje plan ucieczki z więzienia w odcinku „Corporal Punishment”, w którym Czarna Żmija trafia przed sąd wojskowy za zastrzelenie gołębia pocztowego przenoszącego wiadomość, że zastrzelenie gołębia pocztowego staje się przestępstwem podpadającym pod sąd wojskowy. Jego obrońcą miał być Bob Massingbird, „najtęższy umysł w prawniczej historii Anglii”:

[Czarna Żmija] Pamiętasz sprawę Oscara Wilde’a? Wielki, brodaty ogier. Postrach dam. Sto czternaście nieślubnych dzieci, mistrz świata wagi ciężkiej i autor bestsellerowej broszury „Dlaczego Lubię To Robić Z Kobietami”. Massingbird posadził go za bycie ciotą.

Niestety, w wyniku serii niefortunnych zdarzeń, Żmija kończy w więzieniu, gdzie odwiedza go Baldrick z zestawem ucieczkowym, w skład którego wchodzi:

• malowana drewniana kaczuszka
• ołówek
• miniaturowa trąbka
• strój Robin Hooda

Jeżeli wciąż nie jest dla Was jasne, jak wyżej wymienione przedmioty mogą pomóc w uniknięciu pewnej śmierci z rąk plutonu egzekucyjnego, odsyłam do drugiego odcinka ostatniego sezonu – Corporal Punishment. Przy okazji chciałbym przyznać wyróżnienie w kategorii Najlepiej Przetłumaczony Tytuł – „Rozpoznanie Gnojem” może spokojnie równać się z takimi translaberracjami, jak „Wirujący Seks”, „Podziemny Krąg”, „Czekając na Joe” czy „Orbitowanie bez Cukru”.

5. Kategoria: najlepsze przedstawienie postaci historycznej

Zwycięzca: Elżbieta Wielka

Twórcy serialu podchodzą do historii własnego kraju z podziwu godnym dystansem. Większość postaci zostaje przedstawiona, delikatnie mówiąc, w niekorzystnym świetle. Wśród nich:

Jerzy IV Hanowerski (jeszcze jako regent), sportretowany przez Hugh Lauriego jako rozrzutny, leniwy, zadufany w sobie i wiecznie zadłużony kretyn, co zresztą jest w czterech piątych prawdą, bo choć książę był nie w ciemię bity i przyzwoicie wykształcony, na tym kończyła się krótka lista jego przymiotów. Oddajmy na chwilę głos jemu współczesnym:

„Nigdy nie było osoby bardziej godnej pożałowania niż zmarły król. Czy czyjeś oko uroniło nad nim łzę? Czy czyjeś serce przeszyło choć najmniejsze ukłucie bezinteresownego bólu?”

[The Times]

„Najgorszy człowiek, jakiego spotkałem w życiu. Najbardziej samolubny, fałszywy, złośliwy, pozbawionym choć jednej chwalebnej cechy”

[Arthur Wellesley, książę Wellington] 

„Nie istnieje bardziej godne pogardy, tchórzliwe, zadufane w sobie, nieczułe indywiduum. Było kilka dobrych i mądrych królów, ale niezbyt wielu, a ten jest moim zdaniem jednym z najgorszych.”

Jerzy III, który pojawia się pod koniec trzeciego sezonu – zupełny pomyleniec, uważający się za „małą wioskę w hrabstwie Lincoln z pięknym widokiem na dolinę Nene”.  Również w tym przypadku autorzy nie mijają się znacząco z prawdą – król rzeczywiście chorował psychicznie, zaś pod koniec życia popadł w zupełny obłęd – zdarzało mu się ucinać pogawędkę z drzewami, które brał za europejskich monarchów, rozmawiać ze zmarłymi oraz monologować od rzeczy przez kilkanaście (rekordowo 58) godzin.

Marszałek polowy Haig, którego mamy okazję zobaczyć w ostatnim odcinku serialu, jest obiektem szyderstw przez cały czwarty sezon. Przedstawiony zostaje jako rasowy postrzeleniec i krwawy rzeźnik, gotowy bez mrugnięcia okiem poświęcić życie setek tysięcy żołnierzy w imię własnej ambicji. Gdy wreszcie pojawia się na ekranie, widzimy go przy makiecie pola bitwy, jak nonszalancko przewraca figurki reprezentujące brytyjskich żołnierzy, po czym zamiata je na szufelkę i wyrzuca. Żmija wielokrotnie komentuje niekompetencję głównodowodzącego i jego generałów:

[Czarna Żmija zostaje poinformowany, że niemiecki szpieg wykradł plany bojowe]

[Melchett] Wyglądasz na zaskoczonego, Żmija.

[Czarna Żmija] W istocie jestem zaskoczony, sir. Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że mamy plany bojowe.

[Melchett] Oczywiście, że mamy! Jak inaczej dowodzilibyśmy bitwami?

[Czarna Żmija] Nasze bitwy są dowodzone, sir?

[Melchett] Oczywiście, że są, Żmija. Dowodzone zgodnie z Wielkim Planem!

[Czarna Żmija] Czy to ten plan, który mówi o kontynuowaniu krwawej jatki aż wszyscy będą martwi oprócz Marszałka Haiga, Lady Haig oraz ich żółwia Alana?

Jak było w istocie? W tym przypadku odpowiedź jest skomplikowana. W zbiorowej świadomości Anglików upowszechnił się (umocniony zresztą przez „Blackaddera”) stereotypowy obraz żołnierzy Zjednoczonego Królestwa walczących w Wielkiej Wojnie jako „lwów dowodzonych przez osłów”. Generałowie mieli być wąsatymi, arystokratycznymi bufonami w galowych mundurach, bez wahania posyłającymi na pewną śmierć młodych żołnierzy, którzy z powodu polityki rekrutacyjnej musieli często patrzeć na śmierć swoich przyjaciół. Rzeczywistość, jak to zwykle bywa, jest odrobinę bardziej złożona. I Wojna Światowa była konfliktem bez precedensu, British Army miała doświadczenie głównie w tłumieniu kolonialnych rebelii wzniecanych przez skąpo odzianych ludzi uzbrojonych w zaostrzone owoce, nie zaś prowadzeniu działań wojennych na niespotykaną dotąd skalę, z doskonale uzbrojonym, zdeterminowanym i pozbawionym poczucia humoru przeciwnikiem oraz „cholernymi żabojadami” u boku. Niedostatecznie rozwinięta technika (czołgi, transportery, samoloty) uniemożliwiała skuteczne wsparcia piechoty, tym samym wykluczając inne metody przerwania impasu na zachodnim froncie niż kolejne szarże piechurów. Zainteresowanych tematem odsyłam do dwóch artykułów (pro i kontra), szczególnie zainteresowanych – do książek.

Elżbieta I Tudor była córką Henryka VII i Anny Boleyn i w swoim czasie najpotężniejszą kobietą na świecie. W „Czarnej Żmii” posadzono na angielskim tronie krzyżówkę bezlitosnej despotki i kapryśnej dziewczynki z zamiłowaniem do dekapitacji katolików, dziecinnych psikusów i alkoholu. Scenarzyści kpią również z przydomku „Królowa-Dziewica”.

„[Sir Raleigh]: Przywiozłem  podarunki przekraczające najśmielsze sny Waszej Wysokości!

[Królowa]: Jesteś pewny? Mam dość śmiałe sny, wiesz? Nie jestem pewna co oznaczają, ale ostatnio śniło mi się takie olbrzymie drzewo a ja siedziałam na samym czubku…

[Melchett]: Wasza wysokość…

[Królowa]: Innym razem byłam pasztecikiem z kiełbaską…

[Melchett]: Wasza wysokość!”

Żadna postać historyczna nie odgrywa w serialu równie ważnej roli. Elżbieta właściwie buduje cały drugi sezon. Jej wybuchowy temperament połączony z absolutną władzą nieustannie wpędza Czarną Żmiję w kolejne tarapaty, tym samym zawiązując akcję kolejnych odcinków. Miranda Richardson jest fantastyczna – za pomocą modulacji głosu, mimiki i śmiechu osiąga przekonujący efekt spontaniczności, dzięki czemu jej bohaterka sprawia wrażenie dojrzewającej nastolatki, nieustannie zawieszonej gdzieś między kucykami a seksem i całkowicie nieprzewidywalnej. Tony Robinson zdradził w wywiadzie, że aktorka w rzeczywistości jest perfekcjonistką i za pozorowaną improwizacją kryła się precyzyjnie określona koncepcja, co budzi jeszcze większy podziw dla kunsztu artystki. Richardson nie znalazła się na planie „Czarnej Żmii” przypadkiem – scenarzyści mieli świadomość kluczowego znaczenia postaci Królowej dla sukcesu drugiego sezonu (a w konsekwencji – całego serialu) i dlatego wybierali bardzo ostrożnie – zanim trafili na właściwą, przesłuchali aż 50 aktorek!